Mr. drs. Vasco Groeneveld studeerde rechten en geschiedenis en werkt sinds 2001 als strafrechtadvocaat bij Plasman c.s. advocaten in Amsterdam. Naast zijn algemene praktijk is hij gespecialiseerd in cassatiezaken en het bijstaan van slachtoffers en verzorgt hij op dit gebied ook juridische nascholingscursus. Landelijk werd mr. Groeneveld bekend door verschillende zaken die hij namens een aantal ouders in de toeslagenaffaire aanspande tegen het Openbaar Ministerie, (voormalige) bewindslieden Wopke Hoekstra, Menno Snel, Tamara van Ark, Lodewijk Asscher en Eric Wiebes en tegen minister-president Mark Rutte. Onlangs is bekend geworden dat de procureur-generaal bij de Hoge Raad heeft geadviseerd geen strafrechtelijk onderzoek in te stellen, er komt echter wel een parlementaire enquête naar de toeslagenaffaire en inmiddels heeft deze kwestie ook geleid tot de val van kabinet Rutte III. Mr. Groeneveld ziet het als een grote verantwoordelijkheid de gedupeerde ouders naar beste kunnen bij te staan en fungeert voor velen van hen als stem in dit proces, met het advies van de procureur-generaal is wat hem betreft daar dan ook nog niet het laatste woord over gezegd. Voor Actueel Nieuws reden om mr. Groeneveld naar zijn mening rondom de ontwikkelingen in de toeslagenaffaire te vragen.
Kunt u, voor onze lezers die u misschien nog niet kennen, zich kort voorstellen?
“Ik ben opgeleid als jurist en historicus. Na uitstapjes in de journalistiek en bij het Openbaar Ministerie ben ik in 2001 strafrechtadvocaat geworden bij Plasman in Amsterdam, daar werk ik nu bijna op de dag af twintig jaar. Om zakelijke redenen ben ik ook slachtoffers gaan bijstaan, tot mijn aanvankelijke verbazing heeft dat mijn plezier in het strafrecht een boost gegeven, omdat mijn kijk op het vak nu veel breder is geworden.”
Kunt u iets vertellen over uw rechtsbijstandverlening aan een aantal gedupeerden van de toeslagenaffaire?
“Sinds eind 2019 sta ik slachtoffers van de toeslagenaffaire bij, dat begon met één en zijn er nu honderdtwintig. Die eerste vroeg direct of we ook aangifte konden doen tegen bewindspersonen, maar dat vond ik toen niet haalbaar. Wel hebben we aangifte gedaan wegens knevelarij (een woord dat ik voorheen alleen uit Max Havelaar kende) tegen medewerkers en leidinggevenden van de Belastingdienst. Vorig voorjaar heeft de staatssecretaris van Financiën vervolgens ook aangifte gedaan, op globaal dezelfde gronden. In januari van dit jaar heeft het Openbaar Ministerie bekend gemaakt dat het geen onderzoek wil instellen. Hiertegen dienen wij een artikel 12 klacht in bij het Gerechtshof Den Haag, om alsnog vervolging te bewerkstelligen.”
Denkt u dat de betrokken bewindspersonen openheid van zaken zullen geven gedurende de parlementaire enquête?
“Bewindspersonen zijn getraind in het droog houden van hun politieke hoekje. Ik verwacht daarom niet dat ze uit zichzelf meer zullen vertellen dan ze bij de Parlementaire Ondervragingscommissie hebben gedaan. Maar als ze met nieuwe informatie worden geconfronteerd moeten ze wel en dat is in deze zaak goed voorstelbaar. Ik denk dat de stroom aan onthullingen nog lang niet is opgedroogd.”
Is het waar dat, zoals in februari werd gesteld in de Volkskrant, mensen die gefraudeerd hebben, en dus terecht aangemerkt zijn als fraudeur, ook een compensatie krijgen?
“Ik kan alleen over mijn eigen cliënten spreken, en van daaruit is mij niets bekend van echte fraudeurs, laat staan van fraudeurs die gecompenseerd worden. Voor het overgrote deel was de fraudejacht op fictie gebaseerd, weten we nu.”
Wat vindt u van het besluit van het OM, om geen strafrechtelijk onderzoek in te stellen tegen bij de toeslagenaffaire betrokken ministers en staatssecretarissen?
“De procureur-generaal bij de Hoge Raad heeft de regering geadviseerd om geen strafrechtelijk onderzoek in te stellen naar ambtsmisdrijven van (oud) bewindspersonen. De minister van justitie heeft dit advies per kerende post opgevolgd. Uiteraard is dit een teleurstelling voor mijn cliënten, maar aan teleurstellingen zijn ze wel gewend. De enige mogelijkheid is nog dat de Tweede Kamer tot vervolging besluit. Vijf Kamerleden kunnen dit op de agenda plaatsen.
Binnen dit bestek kan ik niet alle 106 bladzijden van het advies van de procureur-generaal bespreken. Ik merk wel op dat hij zwaar leunt op de gedachte dat de fout in de te strenge wetgeving zat, en niet in de uitvoering en politieke leiding. Daar is het laatste woord echter nog niet over gezegd. Recent heeft de staatssecretaris, op aandringen van Pieter Omtzigt, in een kamerbrief opgesomd welke wetten er door de Belastingdienst zijn geschonden, en dat zijn er nogal wat. Dit krijgt dus zeker nog een vervolg.”
Wat verwacht u van de overheid qua compensatie, op materieel en immaterieel vlak?
“Soms is een van de belangrijkste adviezen die je aan je cliënt kunt geven een goede doorverwijzing. Ik ben strafjurist, dus voor compensatie verwijs ik iedereen naar Drost Letselschade, die hier met een team aan werken. Ik heb de indruk dat sommige rechtsbijstandsverleners die aan dit dossier werken niet altijd het overzicht hebben.”
Is de rechtsbijstand voor de gedupeerden inmiddels goed georganiseerd?
“De Raad voor Rechtsbijstand heeft een speciale regeling in het leven geroepen voor het compensatietraject. In elk geval moet ieder slachtoffer nu bijstand kunnen krijgen, daar heeft het eerder aan ontbroken. Het strafrechtelijk traject valt buiten deze regeling, daarover ben ik nog in gesprek met de Raad.”
Zijn aangiftes tegen de staat in het verleden effectief geweest?
“Bij mijn weten is er nog nooit een minister of staatssecretaris voor een ambtsmisdrijf vervolgd. Als je het zo bekijkt was de beslissing van de minister van Justitie misschien geen grote verrassing. Maar ik meen dat de toeslagenaffaire de grootste inbreuk door de overheid op de rechtsorde is die we in de moderne Nederlandse geschiedenis hebben gezien. Dit is dus een unieke zaak, in negatieve zin.”
Kunt u iets vertellen over het verdere verloop van de affaire?
“Als gezegd is het nu afwachten wat de Tweede Kamer ermee doet. Ook het parlement heeft nog nooit een dergelijke vervolging in gang gezet. Maar dit dossier is in volle ontwikkeling, zeer binnenkort zal de artikel 12 klacht tegen de Belastingdienst naar het Hof worden verzonden. Ook dat ligt dus nog open. Het is hoe dan ook een eer om deze mensen bij te mogen staan. Velen ervaren het zo: de tijd van je schamen en gedeisd houden is voorbij. Ik ben blij dat ik ze kan helpen om hun stem te laten horen.”
Maakt u zich zorgen omtrent de sociale advocatuur in het algemeen?
“De sociale advocatuur -waar ik mijzelf ook toe reken, omdat ik mijn meeste cliënten op toevoeging bijsta- bevindt zich al jaren in zwaar weer. Vele politieke partijen hebben in hun verkiezingsprogramma’s beterschap beloofd. We gaan zien wat daar na de verkiezingen van vandaag van terechtkomt.”