Sylvana Simons, in 1971 geboren in Suriname, had al een succesvolle carrière als radio- en televisiepresentatrice bij onder andere SBS, RTL en de NPS. In 2016 richtte zij na een korte periode lid te zijn geweest van DENK een nieuwe partij op, BIJ1, die onder andere antiracisme hoog in het vaandel heeft staan. Voor BIJ1 werd Sylvana Simons in 2018 lid van de Amsterdamse gemeenteraad. Sinds maart 2021 zit zij in de Tweede Kamer als fractievoorzitter van BIJ1. Actueel Nieuws vroeg haar onder andere naar haar politieke werkzaamheden, de plannen van BIJ1 en de recente ontwikkelingen met betrekking tot de excuses van het kabinet voor het slavernijverleden van Nederland.
Hoe bevalt het om inmiddels meer dan 580 dagen Kamerlid te zijn?
“De tijd vliegt voorbij, omdat we het natuurlijk ontzettend druk hebben. De eerste periode stond vooral in het teken van het vak leren, leren hoe het werkt in de Kamer en welke protocollen, processen en instrumenten er zijn, ik heb het gevoel dat we dat nu redelijk onder de knie hebben. Het werk bevalt heel goed. Het is zwaar werk, niet alleen vanwege de hoeveelheid en de druk, maar heel Nederland kijkt mee, er is altijd iemand die een mening heeft over of je het wel of niet goed doet. De druk is dus hoog, maar het is heel dankbaar werk op het moment dat je echt het verschil kan maken en een stem kunt zijn voor mensen die anders ongehoord blijven.”
U bent ook lokaal actief geweest. Heeft u moeten wennen aan het verschil tussen de lokale en landelijke politiek?
“Er zijn veel verschillen, maar tegelijkertijd heb ik daar niet zoveel last van gehad. Ik denk dat ik een grotere leercurve heb moeten maken toen ik de gemeenteraad in ging, omdat ik toen echt nog moest leren hoe de politiek werkt, hoe je een motie indient en hoe je een debat aanvraagt. De overstap naar de landelijke politiek is me eigenlijk erg meegevallen. Ik denk in mijn geval dat het ook te maken heeft met het feit dat ik al aan een landelijk podium gewend was vanuit mijn vorige carrière.“
Op een van uw eerste werkdagen heeft Kees van der Staaij u het een en ander uitgelegd, dat klopt toch?
“Dat klopt inderdaad, dat was de allereerste dag, de dag na de verkiezingen, toen wij elkaar als fractievoorzitters voor het eerst in de nieuwe samenstelling ontmoeten. Kees van der Staaij bood op dat moment meteen zijn ervaring en expertise aan. De man zit natuurlijk al meer dan 20 jaar in de Kamer en hij zei meteen, als je vragen hebt of je komt ergens niet uit, weet me dan te vinden, en hij gaf me meteen het advies om ook goed te zorgen voor een balans tussen werk en privé, en dat is natuurlijk een hele waardevolle tip.”
De afgelopen tijd zijn er verschillende Kamerleden uitgevallen. Hoe probeert u privé en werk in balans te houden?
“Ik heb met veel verdriet kennis genomen van het uitvallen van een aantal collega’s, omdat het ook confronterend is in de zin van wij zijn hier met z’n allen topsport aan het bedrijven en als je niet oplet dan eist het zijn tol. Dat is volgens mij een waarschuwing voor iedereen in de politiek. Ikzelf probeer de balans te vinden door echt tijd vrij te maken voor een privéleven. Dat lukt moeilijk, moet ik er direct bij zeggen, maar ik heb wel een aantal zaken privé geprioriteerd en ik probeer echt quality time te plannen met mensen waar ik om geef en die om mij geven.”
Als eenpersoonsfractie is het natuurlijk zo dat het budget misschien beperkt is. Hoe was het om onder die omstandigheid een team samen te stellen en de juiste samenwerking binnen de fractie te vinden?
“Ik heb daar veel tijd en energie aan besteed en ik heb goed nagedacht over hoe ik een klein, maar effectief team samen kon stellen. Daarbij heb ik onder andere gekeken naar leeftijd, karakter en levenservaring en ik moet zeggen dat het me ontzettend goed gelukt is. Het team waarmee wij een jaar geleden begonnen zijn, is nog steeds het team waarmee we nu al het werk doen en dat bestaat uit hele gedreven mensen die bereid zijn flexibel te zijn, elkaar te helpen en te steunen en die snappen dat het werk soms ook doorgaat in het weekend of ’s avonds. Tegelijkertijd probeer ik streng te zijn op iedereen en erop aan te dringen dat ook zij hun eigen privé/werkbalans goed vormgeven. Daar besteden wij binnen de fractie veel tijd aan. We gaan er met elkaar voor zitten om te bekijken waar we tegenaan lopen en wat we nodig hebben. Soms betekent dat dat ik mensen naar huis moet sturen omdat ze maar op werk blijven hangen, terwijl ze allang vrij zijn, en soms betekent dat samen leuke dingen ondernemen, maar je moet er wel aandacht aan besteden. En keuzes maken, dus ook durven te zeggen, ja, het is een belangrijk debat, maar we gaan er niet heen.”
Als eenpersoonsfractie of kleine partij kun je niet bij alle belangrijke debatten of vergaderingen aanwezig zijn. Hoe is het voor u om soms prioriteiten te moeten stellen?
“Dat is hartstikke moeilijk, want alles is belangrijk en er staat altijd veel op het spel. Het gaat altijd over de belangen van de burger en ik heb beloofd om die te verdedigen. Het is daardoor altijd moeilijk om die keuzes te maken, maar we doen het wel, op basis van onze waarden en onze prioriteiten die we ook in ons verkiezingsprogramma al hebben gedeeld. We proberen niet teveel te werken, maar wel aan de dingen die voor onze kiezers belangrijk zijn, gelijkwaardigheid, antiracisme, bestaanszekerheid. Die zaken zijn onderdeel van onze verkiezingsbelofte en daar proberen we recht aan te doen en dat betekent dat we aan andere dingen, die ook belangrijk zijn, misschien niet toe komen. En soms moet je ook vertrouwen op collega’s. We zoeken soms aansluiting bij een andere partij en schrijven samen bijdragen die we namens elkaar doen. En soms moet je leren loslaten en vertrouwen op het goede werk dat anderen doen.”
De verwachtingen van mensen zijn soms best hoog. Hoe gaat u om met de verwachtingen die anderen op politiek vlak van u hebben?
“Ik merk dat mensen die op ons gestemd hebben heel goed begrijpen dat we het met één zetel moeten doen, en dat we het niet allemaal kunnen doen. En dat die ook vaak wel vinden dat we onze prioriteiten goed neerleggen, echt bij de onderwerpen die zij belangrijk vinden. Het valt me ook op dat veel mensen die helemaal niet zo BIJ1-gezind zijn, wel vaak kritiek hebben op het moment dat je niet bij een debat bent. Maar ik voel me niet schuldig voor de dingen die ik niet kan doen, en ik heb het idee dat de dingen die we wel doen gewaardeerd worden.”
U twitterde onlangs “er zal nooit genoeg geld op de wereld zijn om eeuwen van onrecht en geweld te compenseren, maar het zal wel degelijk geld kosten om het juist te doen. Zo simpel is het, ik kan dus niets met het-gaat-weer-om-de-poen-verwijten. Bespaar je de moeite, zou ik haast zeggen”. Kunt u dat voor de lezers toelichten?
“Kortgeleden heeft het kabinet bekendgemaakt dat ze excuses gaan aanbieden voor het slavernij- en koloniale verleden. Dat vind ik een ontzettend mooi bericht. Daar wordt natuurlijk al decennialang voor gestreden en nu gaat het eindelijk gebeuren. Ik denk dat dat een hele mooie start is van een herstel- en helingsproces voor alle betrokkenen, niet alleen voor de nazaten van tot slaaf gemaakte mensen, maar ook voor de nazaten van de mensen die anderen tot slaaf gemaakt hebben. Heel veel mensen zeggen dan, ‘het gaat zeker om het geld’, maar daar gaat het juist niet om, want geld zal er nooit genoeg zijn. Er is geen enkel bedrag dat recht kan zetten wat in 400 jaar kolonialisme aan onrecht is aangedaan, dus het heeft geen nut om op het geld te focussen, maar het gaat wel degelijk geld kosten om een aantal zaken te proberen te herstellen. Bijvoorbeeld als het gaat om schade aan grond en milieu die is aangedaan in de koloniën, maar ook als het gaat om bijvoorbeeld mensen die niet langer de achternaam van de slavendrijver van hun voorouders willen dragen. Ikzelf denk dat er heel veel behoefte is aan het rehabiliteren van koloniale helden. Mensen die tijdens de koloniale tijd in verzet zijn gekomen en vaak in de annalen beschreven staan als wat we tegenwoordig terroristen zouden noemen, terwijl ze streden voor vrijheid en gelijkwaardigheid. Er zijn veel verschillende manieren waarop je recht kunt doen aan het proces van heling, en dat kost inderdaad geld, maar het gaat natuurlijk niet om het feit dat elke nazaat een schadeclaim kan indienen. Dat hebben we wereldwijd ook nog nooit gezien in andere landen waar al eerder excuses en dergelijke zijn gemaakt. Geld is dus niet het uitgangspunt, integendeel, het gaat erom dat we nu proberen recht te doen aan het leed dat vandaag nog doorwerkt in het heden naar aanleiding van wat er gebeurd is. Want met geld kun je pijn, verdriet en onrecht, moord, doodslag, verkrachting en noem het maar op niet afkopen.”
Wat zijn stappen die u de regering op dit gebied nog graag ziet maken de komende tijd?
“Ik kijk heel erg uit naar de uitwerking van de plannen van het kabinet, naar of zij gaan investeren. De armoede die in veel voormalige koloniën heerst, is bijvoorbeeld ook een direct gevolg van het kolonialisme. Als je nagaat dat natuurlijke bronnen zijn uitgeput, dat grondrechten heel letterlijk zijn getreden, dus dat mensen nooit aanspraak hebben kunnen maken op het land waar ze recht op hebben, dan zijn er veel manieren van structurele investeringen die je kunt doen om de voormalige koloniën echt te helpen. Ik hoop dat het kabinet met goede plannen komt en ik ben natuurlijk altijd bereid om ze daarin ook nog een beetje te inspireren.”
Met welke plannen zou u ze willen inspireren?
“Ik denk bijvoorbeeld aan herstel als het gaat om natuur, klimaat en milieu. De voormalige koloniën waren niet voor niets koloniën, dat waren vruchtbare gebieden waar van alles groeide en bloeide en waar heel veel grondstoffen te vinden waren. Inmiddels zijn al die bronnen uitgeput door de kolonisator, dat betekent dat je een land letterlijk leeg achterlaat. Op Curaçao is dat heel concreet, daar heeft Shell jarenlang een raffinaderij beheerd. Ik denk dat het niet meer dan terecht is dat Shell dan ook de kosten van de klimaatschade op zich neemt, maar de Nederlandse staat heeft daar ook profijt van gehad en zou ook haar aandeel moeten dragen. Investeren in het onderwijs in de voormalige koloniën is ook een mogelijkheid, maar er is ook heel grote armoede omdat bijvoorbeeld Bonaire als bijzondere gemeente nog steeds niet gelijkwaardig behandeld wordt met Nederland. Starten met gelijkwaardige behandeling van alle Nederlandse koninkrijksdelen is al een hele grote stap. Het zijn maar een paar plannen en ik hoop echt dat het kabinet zelf ook tot die inzichten komt.”
VVD-Kamerlid Pim van Strien, stelde op Twitter “Dit geld kunnen we beter besteden aan de toekomst in plaats van het verleden. Wat VVD betreft is het geen gelopen race.” Hoe kijkt u aan tegen die sceptische reactie van meneer van Strien?
“Dat vind ik heel erg jammer. Ik denk dat de heer Van Strien voorbijgaat aan het feit dat dit geld bedoeld is voor de toekomst, het ís de toekomst. Het erkennen en delen van wat we weten over die tijd, dat gaat juist over investeren in de toekomst, investeren in meer begrip voor elkaar en investeren in een gelijkwaardige samenleving. Dus ik vind het jammer dat hij het verband niet ziet tussen het heden en het verleden. Dat geldt niet alleen in het geval van het slavernijverleden, dat is natuurlijk in zijn algemeenheid, het heden en het verleden zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en je zult erin moeten investeren, in dit geval om de kennis daarover voor iedereen te laten landen en recht te doen aan de slachtoffers.”
Ziet u het ook als een populistische uitspraak dat hij zo plat hierover praat? Want deze tweet is natuurlijk ook gewoon een kwetsende uitspraak, denk ik, voor veel mensen die wel deze bewustwording belangrijk vinden.
“Dat klopt, maar tegelijkertijd verbaas ik me niet over zo’n reactie van een VVD-Kamerlid. De heer Van Strien was ook niet mee op de recente delegatiereis. Als hij wel was mee geweest, weet ik zeker dat hij nooit zo’n uitspraak had gedaan. Maar hij heeft ervoor gekozen om niet geïnformeerd te worden door de direct betrokkenen. Ik vind dat je dan ook niet zo’n reactie kunt geven.”
Kunt u iets vertellen over de delegatiereis? Denkt u dat dat bij een aantal Kamerleden hun ogen heeft geopend?
“Het was een mooie ervaring waarvan ik inderdaad overtuigd ben dat het voor veel mensen verdieping heeft gegeven aan wat ze al dan niet wisten. Ik denk dat sommige Kamerleden echt verrast zijn door wat ze gehoord hebben en voor anderen was het misschien meer een bevestiging. Maar het maakt groot verschil of je iets in een geschiedenisboekje leest, of hoort van mensen die er direct mee te maken hebben gehad of die nog steeds met de gevolgen leven. Dus ik denk dat het een ontzettend waardevolle reis is geweest voor iedereen die erbij was en het heeft ook geleid tot een advies aan het kabinet. Dat hebben we in een brief verwoord, en ik mag toch hopen dat onze bevindingen ook zijn meegewogen om tot dit besluit te komen.”
De klimaatcrisis is op dit moment een actueel thema. Wat is uw standpunt daarover?
“Ik heb daar grote zorgen over. We negeren al tientallen jaren een noodkreet vanuit de wetenschap en we komen steeds dichter bij het punt dat er gewoon geen weg meer terug is. We zullen met zijn allen iets aan onze manier van leven moeten doen. Dan heb ik het niet over consumenten die een paar minuten minder lang moeten douchen, dat zal vast helpen, maar het zou natuurlijk heel fijn zijn als de grote vervuilers hun verantwoordelijkheid gaan nemen. Neem bijvoorbeeld Pakistan waar onlangs een grote natuurramp heeft plaatsgevonden. Er zijn daar zeker 17 miljoen mensen ontheemd, die mensen gaan uiteindelijk ergens op de wereld een plekje zoeken waar ze wel veilig zijn en soms is dat ook in Nederland. Op zo’n moment gaan we dan discussie voeren over wie welkom is en wie niet, maar het is heel erg belangrijk dat we dit soort rampen gaan proberen te voorkomen, in ieder geval voor zover we dat nog kunnen. De gevolgen van ons gedrag zijn al heel erg en daar moeten we gewoon echt wat mee en dat zit hem in onze manier van produceren, onze manier van distribueren, van logistiek. Natuurlijk wordt er dus iets van de consument gevraagd, maar ik ben erg voorstander van het aanpakken van de grote vervuilers, al was het maar door accijns te gaan heffen op kerosine. Als de luchtvaart zo’n ongelooflijk vervuilende sector is, dan is het best onbegrijpelijk dat u en ik de helft van de benzineprijs aan accijns moeten betalen en dat luchtvaartmaatschappijen dat niet hoeven. Dus we moeten de juiste mensen en de juiste instanties verantwoordelijk houden.”
Wat zijn belangrijke onderwerpen die u graag de komende tijd op de agenda wil zetten?
“Wij hebben zelf veel aandacht voor alles binnen Koninkrijksrelaties, omdat we merken dat in de afgelopen decennia de positie van de andere koninkrijksdelen heel erg gemarginaliseerd is geraakt, dus daar maak ik me heel erg hard voor. Wij zijn ook nog steeds heel druk met jeugdzorg en met veel dingen in het sociale domein. Zelf zit ik nog in de enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening, dat is een enquête die zich toespitst op totstandkoming van het fraudebeleid en de dienstverlening en bijvoorbeeld het ontstaan van een toeslagenschandaal. Vanaf volgend jaar ben ik daardoor minder zichtbaar. Er komt heel veel bij het Kamerwerk kijken en niet alles is zichtbaar, mensen denken dat als ze je niet zien, dat je niet aan het werk bent, maar we zijn eigenlijk altijd aan het werk.”
De afwikkeling van het toeslagenschandaal is nog steeds niet afgerond. Wat is uw mening daarover?
“Het is natuurlijk gewoon onacceptabel, de Nederlandse overheid heeft mensen de afgrond in gejaagd en terwijl ze er uit proberen te klimmen, worden er allerlei hordes opgeworpen. Onlangs is er een wet aangenomen met betrekking tot het herstel voor gedupeerde kinderen. Hartstikke mooi, maar ik hoor te veel schrijnende verhalen van ouders die nu nog bezig zijn om hun recht te halen en continu tegengewerkt worden, allerlei bewijs moeten aanleveren, terwijl het enige wat ze willen is door met hun leven. Dus ik vind dat de Nederlandse overheid in dit dossier ongelooflijk veel heeft om zich voor te schamen en nog steeds niet schijnt te leren dat het tijd is om regeltjes en conventies los te laten en echt prioriteit te maken, de mentale, geestelijke, financiële gezondheid en de rechtvaardigheid van de gedupeerden. Want deze mensen, het waren gewone mensen zoals u en ik, het enige wat ze verkeerd hebben gedaan is dat ze een baan hadden en hun kind naar de opvang wilden brengen. En dat is de reden dat heel veel van deze mensen nu zo ongelooflijk in de shit zitten. Er is geld van hun gestolen door de overheid, en ik ben er gewoon woedend over.”
Heeft u nog een boodschap voor de lezers van het interview?
“Ik hoop dat iedereen begrijpt dat de boodschap van BIJ1 een boodschap is die niet anders is dan, de samenleving die werkt voor iedereen met focus op wat ons bindt, maar ook met respect en liefde voor de geschiedenis. En dat gaat niet over de één is beter of belangrijker dan de ander, maar vooral over hoe zorgen we dat we een overheid vormgeven die haar burgers niet schaadt. Dus BIJ1 is een brede partij, iedereen is welkom zolang die begrijpt en respecteert dat we over de verschillen heen elkaars belangen ook moeten verdedigen. Niet alleen ons eigen belang, maar juist elkaars belang. Dat is solidariteit en ik mis in Nederland op dit moment op heel veel vlakken solidariteit, dus ik hoop dat mensen inzien dat BIJ1 vooral daarvoor pleit.”