Saskia Belleman, de middels Twitter bekend geworden rechtbankverslaggeefster, heeft de laatste jaren behoorlijk naam gemaakt onder het Nederlandse publiek. Vanuit haar functie bij De Telegraaf bracht zij met regelmaat rechtszaken onder de aandacht op social media. Inmiddels kennen we haar niet alleen van Twitter en De Telegraaf, maar ook van de talkshows en radiostations waar zij meer dan eens wordt uitgenodigd om haar verhalen te delen.
Wij spraken met haar over de groei in de media, haar functie bij De Telegraaf en de interactie met haar volgers. Natuurlijk komt ook haar echte passie aan bod; de rechtszaken. Aangrijpende situaties en spraakmakende verhalen heeft Saskia Belleman niet enkel meegemaakt, maar deelt ze ook met ons. Tevens geeft ze ons nog een heldere, krachtige boodschap mee aan het eind van het interview.
We mogen wel stellen dat u één van de meest gevolgde rechtbankverslaggevers bent op dit moment. Is dit een gegeven waar u met trots naar kijkt?
Eerder met verbazing, want er zijn collega’s die dit al veel langer doen. Als je stukken voor de krant schrijft doet je naam bij insiders en abonnees wel een bel rinkelen, maar echt kennen doen mensen je niet. Je blijft letterlijk onzichtbaar. Daar kwam verandering in toen ik een jaar of 12 geleden begon met twitteren over rechtszaken. Dat deed ik in de eerste plaats om de website van De Telegraaf van actueel nieuws te voorzien vanuit de rechtbanken. De twitterfeed liep live mee op de site. Ik was verrast toen bleek dat veel mensen rechtstreeks aanhaakten. Dat ging bij sommige zaken met honderden tegelijk, met als gevolg dat ik nu ruim 132.000 volgers op twitter heb. Door twitter viel ik vervolgens op bij talkshowredacties en bij radiostations die net als volgers live konden meelezen of een zaak interessant genoeg was voor hun uitzending. De kracht van televisie blijkt nog steeds groot, want opeens word ik herkend op straat en noemen sommigen me een BN’er. Daar moet ik altijd wel een beetje om grinniken. Ik ben gewoon een rechtbankverslaggever.
Wat is precies de reden dat u gekozen heeft voor een functie bij De Telegraaf en niet bij een ander platform? Heeft De Telegraaf u altijd aangetrokken of is uw loopbaan hier toeval geweest?
Dat was toeval. Ik werkte bij het ANP als chef van de nieuwsdienst en werd benaderd door de toenmalig hoofdredacteur van De Telegraaf Johan Olde Kalter die op zoek was naar iemand voor een soortgelijke functie bij de krant. Ik had al eerder een paar jaar bij het bedrijf gewerkt, bij de Courant Nieuws van de Dag. Die krant bestaat niet meer. Destijds wilde ik naast mijn werk als journalist rechten gaan studeren aan de Universiteit van Amsterdam. Dat viel niet te combineren met mijn baan bij het Nieuws vd Dag. Daarom vertrok ik naar het ANP. Door de korte periode bij de krant wist ik wel dat het een leuk bedrijf was om te werken. En ik denk ook dat ik er goed op mijn plaats ben. Een belangrijk deel van mijn werk als rechtbankjournalist is uitleggen hoe het rechtssysteem werkt. Aan lezers van NRC hoef je dat niet te doen. Sterker nog, uit die kringen komen veel rechters en officieren van justitie. Terwijl veel lezers van De Telegraaf hun beeld over rechtszaken baseren op Amerikaanse series. Dat merk je aan vragen als: ‘Wanneer doet de jury uitspraak?’
Andersom vind ik het ook belangrijk om mensen die binnen de rechterlijke macht werken een spiegel voor te houden door ze te laten zien hoe dingen op burgers kunnen overkomen. Hoe bv slachtoffers van een misdrijf zich voelen als een rechter ze niet welkom heet. Of als een rechtbank na het voorlezen van emotionele slachtofferverklaringen niet even pauzeert, maar meteen doorgaat met een zaak. Alsof ze de tranen niet zien. Of als een rechtbank niet de moeite neemt om een uitspraak goed uit te leggen, maar gemakshalve doorverwijst naar het vonnis op de website, dat voor een leek vaak onleesbaar is.
Over welke zaken brengt u het liefst verslag uit? Heeft u favoriete onderwerpen?
Veel mensen die in een verdachtenbank belanden zijn geen criminelen. Ze hebben wel iets crimineels gedaan, door allerlei omstandigheden. Dat zijn de zaken die me het meest intrigeren. Waarom vermoordt een zoon zijn moeder? Waarom een vrouw haar pasgeboren kind? Er zitten vaak verdrietige verhalen achter, en veel ellende waardoor mensen soms kortsluiting krijgen en in staat blijken tot iets vreselijks. Om vervolgens met verbazing naar zichzelf te kijken en zich af te vragen hoe het zover kon komen. Het verhaal dat die mensen vertellen in de rechtbank boeit me enorm. Veel meer dan het verhaal van mensen die zich bezighouden met georganiseerde criminaliteit, die zich in de rechtbank op hun zwijgrecht beroepen en alles doen om de rechtsgang te frustreren. Zaken zoals Marengo, waarin 17 verdachten terechtstaan die onder aanvoering van vermeend kopstuk Ridouan Taghi mensen zouden hebben vermoord, klinken wel spannend, maar zijn dat voor rechtbankverslaggevers eigenlijk helemaal niet. Je zit vooral te luisteren naar een monoloog van de rechtbank die de onderzoeksbevindingen aan de verdachten voorhoudt, en daarna een monoloog van de officieren van justitie die uitmondt in een eis. Ik vind dat type zaken minder interessant, ook al gaat het over zware criminaliteit. De verdachten laten nooit het achterste van hun tong zien.
Veel interessanter zijn de zaken waarin mensen tot hun daden komen uit angst, frustratie, boosheid of wat voor emotie of stoornis dan ook, en die bereid zijn om vragen van de rechtbank te beantwoorden. Dan hoor je opeens dat de moeder die haar baby doodde in de steek is gelaten door de man die haar in bed kreeg door haar eeuwige trouw te beloven. Op het moment dat ze zwanger bleek te zijn, vertrok hij met de noorderzon, en moest zij vrezen voor verstoting door haar streng gelovige familie. Zo’n vrouw is geen crimineel. Net zomin als de man dat is die onder invloed van een psychose zijn moeder doodstak, terwijl zijn vader onderweg was naar de dichtstbijzijnde apotheek om medicijnen voor hem te halen. Het breekt je hart als je zo’n man snikkend in de verdachtenbank ziet zitten omdat hij beseft dat hij zijn moeder heeft gedood. En zijn vader op de publieke tribune, die niet alleen zijn vrouw kwijt is, maar ook zijn zoon.
Hoe ervaart u de interactie met uw volgers?
Als inspirerend. Meestal. Er zijn helaas ook veel mensen die in mijn twitterverslag aanleiding zien om hun onderbuik te laten leeglopen. Soms tegen mij, de boodschapper van het slechte nieuws. Maar vaker tegen bv de advocaat die ze kennelijk over één kam scheren met een verdachte. Of tegen rechters die ze uitmaken voor soft, terwijl die nog niet eens een oordeel hebben geveld. Of tegen verdachten die in hun ogen altijd levenslang – of liever nog de doodstraf – moeten krijgen. Of die het nodig vinden om hun racistische opvattingen te spuien bij elke zaak met een verdachte die geen Jan, Piet of Klaas heet. Die mensen waarschuw ik vaak eerst om ermee op te houden, maar als dat niet helpt, blokkeer ik ze. Van mening verschillen, prima. Maar ik trek de grens bij beledigingen, bedreigingen of scheldpartijen, en ik wil niet dat die bagger via mijn timeline wordt verspreid.
Gelukkig zijn de prettige reacties in de meerderheid. Ik vind het leuk als mensen met vragen komen uit oprechte interesse voor wat er in de rechtbank gebeurt. Waarom iemand die 3 mensen heeft vermoord bv geen 3 keer levenslang krijgt. Vaak helpen die vragen mij ook weer bij het schrijven van het artikel voor de krant later op de dag. Als bij veel mensen iets vragen oproept, dan weet ik dat dat voor lezers van de krant niet anders zal zijn.
Soms krijg ik ook bedankjes van mensen die betrokken zijn bij een verdachte of een slachtoffer, maar die het te confronterend vinden om zelf in de zaal te zitten. Die kunnen in de veilige omgeving van hun woning of hun werk, via mijn tweets toch meekrijgen wat zich afspeelt in de rechtbank. Zonder alle pijnlijke details, want ik schrijf niet alles klakkeloos op. Wat relevant is schrijf ik op, maar ik probeer wel bij elke tweet na te denken over de vraag wat belangrijk is, en wat sensatiezucht.
Heeft u nog een boodschap voor onze lezers?
Oordeel niet te snel. Achter vrijwel iedere daad zit een verhaal. Doe moeite om dat verhaal te willen horen of lezen en leg die onderbuik het zwijgen op.