Interview met Lisa Westerveld

Lisa Westerveld (1981) is sinds 2017 Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Al in haar studententijd, zij studeerde filosofie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, hield Lisa zich bezig met politiek. Zij was voorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) en behartigde op die manier de belangen van studenten. Later werd zij persvoorlichter en lobbyist voor de Algemene Onderwijsbond en raadslid in Nijmegen. Voor GroenLinks is Lisa woordvoerder voor onderwijs, Jeugdzorg, Kinderopvang en Media en Sport. Actueel Nieuws vroeg haar naar de actuele ontwikkelingen over de aandachtsgebieden in haar portefeuille.

Uit je berichten op Twitter begrijp ik dat je de macht van farmaceuten wil doorbreken. Wat bedoel je daar mee?

“Corona speelt wereldwijd, maar de vaccinatiegraad is heel verschillend, daar waar in Nederland eigenlijk iedereen toegang heeft tot vaccins, zijn in sommige lage-inkomenslanden niet eens de meest kwetsbare mensen en de mensen die in de zorg werken gevaccineerd. Wij willen dus van de minister dat hij zich in Europees verband hard maakt om niet alleen vaccins te doneren, zoals we nu doen, maar ook te zorgen dat de ‘recepten’ van de vaccins gedeeld worden, zodat de hele wereld vaccins kan produceren en we niet allemaal afhankelijk zijn van een aantal grote farmaceuten. Dat is echt nodig om wereldwijd corona onder controle te kunnen krijgen. Ook al zou de vaccinatiegraad in Nederland 100% zijn, dan bereikt het virus ons nog via andere landen, omdat mensen daar wel besmet raken en we natuurlijk vrij reizen. Zo lang niet ieder land vrije toegang heeft tot vaccins, kunnen er allerlei mutaties in Nederland komen.”

Heb je er vertrouwen in dat er gehoor wordt gegeven aan die oproep?

“We zitten inmiddels 21 maanden in de coronacrisis, je zou toch eigenlijk mogen verwachten dat er ondertussen veel meer wordt gedaan om te zorgen dat men ook in andere landen toegang heeft tot vaccins. Er worden wel beloftes gemaakt en Nederland en heel veel andere landen doneren ook, maar ik merk niet de wil van dit kabinet en ook niet van andere leiders van Europese landen of van wereldleiders, om gezamenlijk tegen farmaceuten te zeggen dat ze meer moeten doen om de vaccinrecepten te delen.”

Je hebt het over wereldleiders, Joe Biden heeft op dat gebied wel een stap gemaakt, denk je dat dat effect heeft gehad?

“Joe Biden heeft gezegd dat de patenten van vaccins tijdelijk moeten worden opgeschort, maar helaas is het ook daar voornamelijk gebleven bij een statement. Dat kan er natuurlijk mee te maken hebben dat er niet veel bijval was van leiders van andere landen. Farmaceuten doen investeringen, ontwikkelen zo’n vaccin en daar zit natuurlijk een verdienmodel achter, maar een bedrijf als Moderna, een van de grootste farmaceuten, heeft bijvoorbeeld een verwachte omzet van zo’n 18 miljard dollar en ze maken ongeveer 30% winst. Dat is natuurlijk enorm en als we dan weten dat op wereldschaal mensen massaal ernstig ziek worden en doodgaan aan corona, dan had ik heel graag gewild dat rijke landen eerder hadden ingegrepen om gezamenlijk een vuist te maken.” 

Er is ook in de media gezegd dat Pfizer in Nederland weinig belasting betaalt. Wat kun jij daar over zeggen?

“Dat zien we natuurlijk wel meer bij grote bedrijven. Ik ken de situatie van Pfizer niet precies, maar Nederland is helaas een land waar veel grote bedrijven zich juridisch vestigen, omdat ze dan minder belasting hoeven te betalen. Maar ik vind dat je, helemaal als je grote winsten maakt, net als alle Nederlanders gewoon belasting moet betalen. Daar zouden eerlijke regels voor moeten gelden voor iedereen. En ik vind dat Nederland zich best mag schamen dat wij een haven bieden aan bedrijven die zich juridisch bij ons vestigen, of juridische constructies hebben om onder belastingbetaling uit te komen.” 

De coronamaatregelen waar we al 21 maanden mee te maken hebben zijn er natuurlijk vanwege een ernstige reden, maar maak je je ook zorgen om de neveneffecten daarvan?

“Ja, ik merk aan discussies en gesprekken om me heen, dat mensen boos en soms ook bang zijn, en dat snap ik heel goed. De slogan was altijd “samen krijgen we corona onder controle”, maar ik ben een klein beetje bang dat van dat samen steeds minder over blijft en dat vind ik heftig. Dus ik maak me daar wel zorgen over én tegelijkertijd moeten we maatregelen nemen, omdat er gewoon mensen ernstig ziek worden en dood gaan omdat corona in de hele wereld huishoudt.”

Dan een heel ander onderwerp, de aankoop van het Rembrandt schilderij. Kun je iets vertellen over het standpunt wat je daarover hebt?

“Wij werden eergisteren via een brief geïnformeerd, daarin werd het voornemen aangekondigd om  een schilderij van Rembrandt aan te kopen, als Eerste en Tweede Kamer moeten we daar dan eerst nog mee instemmen. Ik vond de timing enorm ongelukkig, want op die dag was er ook een debat over de steunpakketten. Daarin werd gezegd dat er geen extra steunmaatregelen voor ZZP‘ers en makers in de culturele en creatieve sector zouden komen, dat zijn dan niet alleen artiesten, maar ook licht- en geluidstechnici, podiumbouwers en andere mensen die in de ondersteuning werken. Aan het eind van dat debat hoorden we dus over die aankoop van de Rembrandt voor 150 miljoen. Of je zo’n Rembrandt moet kopen, is een ding, maar de staat betaalt er eenmalig 150 miljoen voor, daarmee kun je niet de crisis in de zorg oplossen of de armoede de wereld uit helpen. Maar het blijft natuurlijk heel veel geld, daarom is dit een laatste kans om iets te doen voor de makers en ZZP’ers in de cultuursector. We zijn met een eigen voorstel gekomen, 150 miljoen voor dat schilderij, dan ook voor de mensen in de culturele sector die vandaag slecht nieuws kregen. Want we hebben niet zoveel aan mooie schilderijen in onze musea, als vervolgens alle mensen een baan elders moeten gaan zoeken omdat er geen werk is. Ons voorstel wordt gesteund door een heel aantal collega’s en volgende week gaan we er een debat over voeren en over stemmen, dus dat kan nog wel even spannend worden.”

Er is ook veel berichtgeving rondom code zwart in de jeugdzorg, hoe kijk je daar tegenaan?

“Code zwart is in een ziekenhuis de term die wordt gebruikt voor een fase waar je in zit als je echt moet kiezen, wie krijgt er wel en geen hulp. In de jeugdzorg is dat al jaren aan de gang. Al jaren staan jongeren die hulp nodig hebben op wachtlijsten en worden ze niet geholpen omdat er onvoldoende mensen en onvoldoende plekken zijn. En wat ik daar zo heftig aan vind, is dat het bijna niet gezien lijkt te worden of misschien inmiddels wel gezien wordt, maar er worden vooral lange termijnplannen gemaakt en dat is op geen enkele manier een oplossing voor jongeren die nu hulp nodig hebben. Ik vind het heel terecht dat we zoveel aandacht hebben voor wat er gebeurt in onze ziekenhuizen en ik vind ook echt dat we zorgverleners beter moeten ondersteunen. Maar we moeten dat ook doen voor de mensen die in de jeugdzorg werken. Ook uit de jeugdzorg vertrekken veel mensen naar een andere sector omdat ze hun werk niet meer kunnen doen, omdat ze er heel graag willen zijn voor jongeren die hulp nodig hebben, maar dat niet lukt. We hebben daarom in het vorige debat nogmaals aan de staatssecretaris gevraagd om ook op korte termijn te investeren in medewerkers, zodat jongeren geholpen kunnen worden.”

Dan mijn laatste vraag, waarom willen jullie precies de groei van commerciële bijlesbureaus stoppen? 

“Ik krijg best veel vragen over ons standpunt daarover, van mensen die het logisch vinden om bijlessen in te kopen omdat ze vinden dat het onderwijs tekortschiet en hun kind met 30 andere kinderen in de klas zit. Dat is natuurlijk ook begrijpelijk, maar ons punt is nou juist, laten we investeren in onderwijs, zodat bijlessen niet meer nodig zijn. Er is natuurlijk het geld van het Nationaal Plan Onderwijs, 8,5 miljard is daar in gestoken, maar daar zit wel de voorwaarde aan dat het geld in 2,5 jaar moet worden opgemaakt. En het probleem van tijdelijk geld is dat je er geen vast personeel voor in dienst kunt nemen. Wij zeggen dus samen met de SP: zorg er dan voor dat het onderwijs geld krijgt om ook echt te kunnen investeren in personeel dat blijft, zodat je klassen kunt verkleinen, wat weer als gevolg heeft dat leerlingen extra aandacht krijgen. Zo hoeven die extra bijlessen niet meer ingekocht te worden door ouders. Het probleem is namelijk, dat als je ouders veel verdienen, of ze weten goed de weg te vinden, dan kunnen zij commerciële bijles inkopen. Dat geldt niet voor alle kinderen en daardoor krijg je dus ongelijkheid. Je kunt commerciële bijles niet gaan verbieden en er zijn ook genoeg kinderen die bijles krijgen van een familielid of kennis, dat kan natuurlijk allemaal. Maar als we het onderwijs echt beter maken, zou dat niet meer nodig zijn. Daar richten we onze inspanningen vooral op.”