In onze serie gesprekken met interessante mensen spreken we vandaag met Leonie van der Grinten, ook wel bekend als Meester Leonie. Leonie is geboren in Nuenen, een dorpje vlakbij het Brabantse Eindhoven. Als kind wilde zij al strafrechtadvocaat worden en inmiddels heeft ze sinds 2018, na vier jaar bij een gerenommeerd kantoor in Eindhoven te hebben gewerkt, haar eigen strafrechtkantoor, Meester Leonie Strafrechtadvocatuur. Leonie doet haar werk volgens het motto dat ze ooit van haar patroon, mr. Van Wijk leerde ‘’Een goed strafrechtadvocaat is iemand die zegt wat hij doet én doet wat hij zegt.” Ze is ervan overtuigd dat iedereen recht heeft op verdediging. Als strafrechtadvocaat won Leonie al verschillende prijzen, waaronder in 2017 aanstormend strafrechttalent van de provincie Noord-Brabant en de Oost-Brabantse Pleitwedstrijden. Ze was finaliste bij Legal Women Upcoming Talent of the Year in 2018 en de Nieuwe Revu riep haar in 2019 uit tot beste aanstormende strafrechtadvocate van Noord-Brabant.
Naast haar carrière als strafrechtadvocaat is Leonie ook actief als blogger. Als Meester Leonie gunt zij op Facebook en Instagram haar inmiddels ruim 40.000 volgers een blik in de wereld van de strafrechtadvocatuur, geeft uitleg over uitspraken en haar mening over maatschappelijke problematiek. In dit interview vragen we Leonie naar de ontwikkelingen in de strafrechtadvocatuur en haar mening over verschillende aspecten daarvan.
Je hebt een advocatenkantoor, Meester Leonie Strafrechtadvocatuur, maar daarnaast heb je nog andere ondernemingen zoals bijvoorbeeld Skootra. Kun je voor onze lezers, die je misschien nog niet kennen, iets vertellen over wat je allemaal doet?
“Primair ben ik natuurlijk strafrechtadvocaat en heb ik mijn eigen kantoor in de strafrechtadvocatuur, maar daarnaast hou ik me bezig met verschillende nevenactiviteiten zoals het geven van lezingen, het geven en organiseren van webinars zowel in eigen beheer als voor andere organisaties en het geven van masterclasses pleiten. Mensen kunnen mij ook boeken voor een zogenaamd goed gesprek, dat is een soort coachingsgesprek voor mensen die bijvoorbeeld vragen hebben over strafrecht, banenwissel, of advocatuur. Ook heb ik onlangs een juridische pubquiz gelanceerd en heb ik vorig jaar samen met mijn vriend Skootra opgericht. Met Skootra verhuren wij travel- en Camperscooters, wat inhoudt dat je een scooter bij ons kunt huren om als vriendengroep mee te gaan reizen. De Camperscooters zijn het meest populair. Je krijgt dan alles mee, van een tentje en stoeltjes tot en met een peper en zoutvaatje en een olijfoliepotje, zodat je eigenlijk alleen nog maar je tandenborstel en een onderbroek hoeft mee te nemen en op weg kunt gaan. We zijn vorig jaar tijdens de coronacrisis begonnen met twee scooters, inmiddels hebben we er zeven en gaat het met de boekingen alweer heel goed.”
Dat bedrijf Skootra loopt dus goed, ondanks de coronacrisis?
“Ja! Ik denk zelfs juist vanwege de coronacrisis, mensen konden niet echt naar het buitenland, maar wilden toch op vakantie en zijn zo eigenlijk Nederland en Europa gaan herwaarderen. Wij proberen daar aan bij te dragen, dat mensen zien dat je dichtbij huis heel veel kunt doen en zien.“
Hoe werkt zo’n vakantie met jullie scooters, kun je ze bijvoorbeeld ook meenemen in de auto?
“Nee, je kunt ze niet meenemen in de auto. In principe haal je de scooters op bij ons in Eindhoven en vertrek je vanaf daar naar het land van je keuze. We hebben bijvoorbeeld klanten gehad die naar België, Duitsland, Frankrijk of Zwitserland gingen, maar ook een rondje Nederland komt veel voor. Tegen vergoeding kunnen wij met onze bedrijfsbus de scooters ook brengen naar een andere locatie vanwaar de mensen willen vertrekken.”
Heb je bepaalde ambities met dit bedrijf, wil je er verder mee groeien?
“Voor nu is Skootra echt iets wat we naast onze andere banen doen, mijn vriend werkt fulltime bij het Korps Mariniers, ik werk meer dan fulltime in Meester Leonie. Maar vorig jaar zijn we al zoveel gegroeid, dat hadden we van tevoren niet bedacht. Eigenlijk hadden we de scooters voor onszelf gebouwd, maar vervolgens kregen we van vrienden de vraag of ze ze een keer mogen lenen, en daarna van vrienden van vrienden en zo zijn we steeds groter geworden, dus je weet maar nooit. Het hangt een beetje van de vraag af, maar ik sluit zeker niet uit dat we hier de markt mee willen gaan veroveren. Want vooralsnog zijn wij, voor zover wij het hebben kunnen uitzoeken, de enige die dit concept wereldwijd aanbieden.”
Wat vind je van de ontwikkelingen in de strafrechtadvocatuur die te maken hebben met de coronamaatregelen, zoals bijvoorbeeld digitale verhoren en zittingen?
“Dat is een beetje verschillend. Dat de verhoren digitaal plaatsvinden, is in eerste instantie een beetje wennen, maar in tweede instantie is het voor ons als advocaat ook wel efficiënt, omdat wij niet een hele grote rol hebben bij het verhoor. In principe is onze rol die van luisteraar en mogen wij inbreken als we denken dat de cliënt iets niet begrijpt of extra uitleg nodig heeft, of wanneer er bijvoorbeeld te veel druk wordt uitgeoefend. Omdat je bij zo’n verhoor dus voornamelijk luistert, kan het ook best via de telefoon. Of het voor de cliënt een verschil uitmaakt weet ik niet, maar ik heb tot nu toe nog geen negatieve reacties daarop gekregen. Het is anders voor de zittingen, we hebben nu een paar keer zittingen gehad die digitaal plaatsvonden, dat was echt een ramp. Laat ik dat direct een beetje nuanceren, met wat aanpassingsvermogen van alle partijen gaan telefonische hoorzittingen in eenvoudige zaken inmiddels best goed, maar in het begin van de coronatijd was dat echt wel anders, dan weer kon mijn cliënt de rechter niet zien, dan kon de officier mijn cliënt wel horen, maar niet zien, dan kon ik mijn cliënt wel zien, maar niet horen. En de zittingen waarbij sprake is van iemand die gedetineerd is, worden afgekapt na vijfenveertig minuten, omdat dan de volgende in de rij staat om te voorkomen dat het in de gevangenis enorm uitloopt. Dat is natuurlijk wel lastig bij grote zaken, niet iedere zitting kun je afronden binnen vijfenveertig minuten. In een telefonische zitting heb je natuurlijk ook minder invloed op een cliënt, je kunt bijvoorbeeld via Skype een cliënt die boos wordt moeilijker kalmeren en ik vind het ook van belang dat de rechter mijn cliënt in de ogen kan aankijken, om te zien wat voor vlees hij in de kuip heeft.”
In het zicht van de verkiezingen hebben verschillende politieke partijen voorstellen om criminaliteit aan te pakken. Hoe kan criminaliteit volgens jou worden verminderd in de maatschappij?
“Dat is best een lastige vraag om te beantwoorden, laat ik beginnen met hoe het in ieder geval niet moet en dat is strenger straffen. Van strenger straffen heeft men allang vastgesteld dat het geen oplossing is voor minder criminaliteit. Wat in de ideale wereld wel werkt, is mensen beter ondersteunen, en een netwerk, uitkering en woning geven. In de praktijk gaat het helaas niet zo, maar je zou mensen moeten helpen weer een leven op te bouwen na detentie en na hun criminele leven. Er ligt bijvoorbeeld ook een wetsvoorstel waarin mensen niet meer na twee derde van hun straf te hebben uitgezeten, automatisch in aanmerking komen voor voorwaardelijke invrijheidsstelling. De gedachte daarachter is dat het beter is je volledige straf uit te zitten om daarna weer helemaal vrij te zijn, dan eerder vrij te komen en dan nog onder toezicht te staan. Dat is naar mijn mening echt symboolpolitiek, want op het moment dat een gedetineerde na afloop van zijn straf weer buiten staat zonder hulp, toezicht of mogelijkheid om op terug te vallen, is de kans op herhaling heel groot. Wanneer een derde van de straf voorwaardelijk is, dan kan in die voorwaardelijke periode worden bekeken hoe het gaat met die persoon en kan er toezicht zijn van de reclassering, hulp met werk zoeken, het aanvragen van een uitkering en verkrijgen van een huurwoning. Als dan blijkt dat iemand niet wil meewerken of dat het niet goed gaat, dan gaat zo iemand terug naar de gevangenis om het resterende deel van zijn straf uit te zitten, maar daar heeft diegene het dan zelf naar gemaakt. Daarnaast is om criminaliteit te verminderen het verhogen van de pakkans een effectief middel.“
Door de pandemie en bepaalde bezuinigingen is een gebrek aan capaciteit ontstaan bij de politie, waardoor onder andere veel aangiftes blijven liggen. Hoe denk jij er in het kader van vermindering van criminaliteit en het bewaken van de kwaliteit van ons rechtssysteem over dat bijvoorbeeld veel kleinere politiebureaus zijn gesloten? Vind je, zoals veel partijen, dat er meer politiebureaus moeten komen, of moet er binnen het veiligheidssysteem in digitalisering worden geïnvesteerd?
“Ik ben erg voor digitalisering, omdat je dan makkelijker en sneller recht kunt spreken. Het kost de politie bijvoorbeeld veel tijd om informatie voor een dossier te printen, bundelen en opsturen naar het Openbaar Ministerie, waarna het OM het vervolgens moet doorsturen naar mij en ik het dan scan en digitaal opsla. Het zou veel efficiënter zijn om de informatie direct digitaal te versturen. De tijd en het geld dat je op die manier bespaart kan dan worden geïnvesteerd in het beter laten verlopen van de rechtsspraak.
Ik denk daarnaast dat mensen zich meer gehoord zouden voelen als ze sneller op het politiebureau in hun buurt terecht kunnen en het gevoel hebben dat er iets meer wordt gedaan met hun aangifte. Er kunnen wel meerdere politiebureaus worden geopend, maar die moeten dan ook worden bemand, waardoor er in ieder geval veel meer geïnvesteerd zou moeten worden.“
Hoe kijk jij aan tegen herstelrecht?
“Ik heb een aantal keer een mediation meegemaakt, wij zitten daar als advocaten overigens niet altijd bij. In de ideale situatie zou het fantastisch zijn als ieder slachtoffer met iedere dader om tafel zou gaan zitten en ze met elkaar in gesprek zouden gaan, maar bijvoorbeeld in gevoelige zedenzaken werkt dat toch niet altijd. Mediation wordt vooral vaak ingezet bij mensen die elkaar nog blijven zien (bijvoorbeeld buren), daarbij helpt het soms wel. In dat soort gevallen is mijn ervaring positief, maar de zaak moet zich er wel voor lenen. Zolang beide partijen ervoor open staan, kan mediation echt wat toevoegen, als een van de twee niet wil, dan houdt het op.”
Ik las een Instagram post van jou waarin je schreef over gerechtelijke dwalingen en je vertelde eerder ook dat je zedenzaken bijstaat. Juist in zedenzaken schijnen er geregeld valse aangiften gedaan te worden. Heb je zelf wel eens meegemaakt dat er een valse aangifte tegen een cliënt was gedaan?
“Of een aangifte vals is kun je als buitenstaander natuurlijk nooit zeker weten, maar vuistregel is dat een op de vijf aangiften in zedenzaken vals is. Om die reden moet er ook altijd heel kritisch worden gekeken naar bewijs in dergelijke zaken en moet worden beoordeeld of er voldoende steunbewijs is voor de aangifte.
Regelmatig doen advocaten in dergelijke zaken aangifte terug naar de benadeelde partij, of ze pleiten voor gebrek aan bewijs en daarom voor vrijspraak of niet ontvankelijkheid.
“Dat is iets anders, onvoldoende bewijs betekent niet direct dat de aangifte vals is. De rechter zal ook niet zo snel oordelen dat een aangifte vals is, want de rechter was er ook niet bij. Er wordt dan eerder geredeneerd dat er sprake is van onvoldoende wettig en/of overtuigend bewijs. Daarom zeg ik dit nu ook heel voorzichtig, ik heb het meerdere malen bepleit, maar je leest achteraf in het vonnis nooit letterlijk terug dat de rechter ook denkt dat de aangifte vals is.”
Het lijkt erop dat jij nog niet eerder een zaak hebt bijgestaan waarbij je aangifte terug hebt gedaan?
“Jawel, maar dat je aangifte terugdoet betekent niet dat er ook iets met zo’n aangifte gedaan wordt. Aan de lopende band wordt er aangifte heen en weer gedaan, niet alleen in zedenzaken, maar ook bijvoorbeeld bij mishandelingen. In zo’n geval is het op zitting aan de rechter om uit te maken wie er gelijk heeft en wie niet.”
Er wordt in de media vaak gesproken over door de politie gemaakte vormfouten. Wat zijn nu vormfouten die de politie en het Openbaar Ministerie veel maken?
“In ieder geval de manier waarop processen verbaal worden opgesteld laat soms wel eens te wensen over en dan heb ik het in zekere zin ook over de duizend-en-een spel- en taalfouten die er vaak in staan. Of dat dan al een vormfout is, is een tweede, want om aan de eis voor een vormfout te voldoen moet er sprake zijn van, zoals vermeld staat in artikel 359a Wetboek van Strafvordering, een tijdens het voorbereidend onderzoek zodanig verzuim van vormen dat die niet meer te herstellen vallen. Dat komt niet zo heel vaak voor. Ik heb toevallig laatst een post over dit onderwerp geschreven, daarin ging het over een zaak waarin ook echt bewijsuitsluiting is gevolgd naar aanleiding van vormfouten. In die zaak was er in het proces verbaal iets anders beschreven dan dat op film vastgelegd bleek. Je kunt als advocaat uiteraard bepleiten dat er sprake is van een onherstelbaar vormverzuim, maar dat is vaak heel moeilijk te bewijzen. Vaak volgt er dan van de rechter ook nog alleen een constatering van het feit dat er vormen zijn verzuimd, of met een beetje geluk strafvermindering voor je cliënt, maar bewijsuitsluiting, dat gebeurt eigenlijk zelden en niet ontvankelijkheid OM, dat gebeurt (nagenoeg) nooit.”
Zit er veel verschil tussen advocaten in werkethiek?
“Dat vind ik een lastige vraag! Ik omring mij met advocaten die allemaal dezelfde werkethiek hebben als ik, maar ik weet niet of dat komt omdat dit advocaten zijn met wie ik het kennelijk goed kan vinden, of dat ik gewoon minder merk van advocaten met een hele andere werkethiek. De strafrechtadvocaten waarmee ik bevriend ben, zijn allemaal heel hard werkende mensen met hart voor de zaak en de cliënten en ik denk eigenlijk dat dit voor de meesten van onze beroepsgroep geldt. Men denkt dan altijd wel dat wij allemaal tonnen aan contant geld, een Rolex en een Porsche hebben, maar dat is maar voor een heel klein deel van ons weggelegd.
Tenzij je je helemaal hebt gespecialiseerd op een bepaald type cliënt, maar dat heb ik zelf in ieder geval niet, moet je op het ene moment een junk bijstaan en op het volgende moment een miljonair die verdacht wordt van witwassen. In ons werk moet je 24/7 bereikbaar zijn, cliënten worden vaak juist aangehouden buiten werktijden omdat ze dan thuis zijn en van hun bed gelicht kunnen worden. Meldingen kunnen ’s ochtends heel vroeg al binnenkomen en dat gaat dan door tot ’s avonds en soms wel ’s nachts. In die zin denk ik dat je een bepaald type mens moet zijn om strafrechtadvocaat te kunnen zijn en dat je daarvoor dus ook een bepaald werkethos moet hebben. Ik neig er daarom naar om te zeggen dat we allemaal een zelfde soort werkethiek hebben. Natuurlijk zul je, net als in ieder vak, altijd mensen hebben die de kantjes ervan aflopen of die de krenten uit de pap pikken, maar ik denk dat de echte luiaards er in de beroepsopleiding worden uitgefilterd. Dan werk je namelijk al heel hard, voor dan in ieder geval nog weinig geld, als dat je niet ligt hou je er al snel mee op, denk ik.”
Heb je bijvoorbeeld wel eens op zitting gezien dat een advocaat veel verder voor de cliënt lijkt te gaan dan jij zelf zou doen?
“Nee, ik heb nog nooit iemand gezien die harder voor een cliënt werkte dan dat ik zelf zou doen, maar natuurlijk heb je wel advocaten die een zaak anders aanpakken, die bijvoorbeeld veel meer op de persoon van het slachtoffer of op de persoon van de officier van justitie gaan zitten, veel brutaler zijn, of meer schreeuwen en minder inhoud hebben. Er zijn absoluut advocaten die op een andere manier omgaan met hun cliënten, de rechtbank, de officier van justitie en de benadeelde partij dan ik zelf. Ik zie mezelf als iemand die er absoluut met gestrekt been in kan gaan, maar ik hou het altijd netjes en professioneel.”
Dan heb ik nog een laatste vraag voor je. Heb je een boodschap voor de lezers van deze site?
“Ik heb vooral een boodschap voor alle rechtenstudenten. Je bent na je afstuderen nog de rest van je leven heel hard aan het werken, geniet nu tijdens je studie ook echt, zolang het nog kan. Zorg er in ieder geval tijdens je bachelor voor dat je ook levenservaring opdoet, want dat is minimaal even belangrijk als het halen van goede punten.“