Na 4 jaar Statenlid te zijn geweest in de Provinciale Staten van Noord-Holland zit Fleur Agema inmiddels 15 jaar in de Tweede Kamer voor de PVV. Agema is politiek zeer actief, zij heeft zich ten doel gesteld verspilling van belastinggeld tegen te gaan en nieuwe en betere oplossingen te bedenken voor de problemen waar wij ons als samenleving voor gesteld zien. Fleur Agema zet zich met name in voor verbetering van de zorg voor chronisch zieken, ouderen en gehandicapten. Actueel Nieuws sprak met haar over de ontwikkelingen in de zorg en haar kijk daarop.
Wat is er volgens u op dit moment allemaal mis in de zorg?
“In de jaren voor de coronacrisis is er heel veel bespaard op de ziekenhuiszorg. Van die besparing hebben we veel profijt gehad, want daardoor betalen we met z’n allen minder premie, maar we zijn er wel te ver in doorgeslagen. 5 jaar voor de start van de coronacrisis hadden we bijvoorbeeld 914 IC-verpleegkundigen meer dan aan de start en hetzelfde geldt voor het aantal IC-bedden. Nu nog zitten we ongeveer op de helft van het Europese gemiddelde en dat heeft er mede toe geleid dat ons land zo snel en in paniek in lockdown ging. Zo’n lockdown brengt natuurlijk ook kosten met zich mee, dus dat wat je aan de ene kant bespaart door alles weg te saneren, geef je aan de andere kant 10 keer zo hard uit als je in lockdown gaat, nog los van de vrijheidsbeperkende maatregelen. Nu zie ik in het regeerakkoord dat pas gesloten is met de start van het nieuwe kabinet Rutte 4, dat er ook niet geïnvesteerd wordt in de zorg om ervoor te zorgen dat we bij een volgende crisis in ieder geval beter voorbereid zijn en het land niet meer op slot hoeven te gooien. En wat ik ook zie – en waar ik me zorgen over maak – is dat de NZA, de Nederlandse Zorgautoriteit, zegt dat inhaalzorg niet meer wordt ingehaald. Het lukt ziekenhuizen niet om de achterstanden die tijdens corona zijn ontstaan in te lopen. De NZA ziet ook dat er klassenzorg ontstaat, dat mensen met een grote mond en een hoger opleidingsniveau meer en betere zorg voor elkaar krijgen dan mensen die de weg niet zo goed kennen en niet zo’n hoge opleiding hebben gehad. Dus dat is ook heel zorgelijk. En dan zie je nog dat er heel veel oversterfte is op dit moment. Veel mensen denken dat dat aan de vaccins ligt, maar ik denk dat het vooral ligt aan die uitgestelde zorg. Coronazorg werd opgebouwd, reguliere zorg werd afgebouwd en daardoor zijn gewoon kankerdiagnoses gemist. Het RIVM heeft becijferd dat 460.000 gezonde levensjaren verloren zijn gegaan. Die mensen willen ook weer allemaal zorg om het nog te proberen goed te maken, dus de wachtlijsten lopen op. Er staan daarnaast zo’n 20.000 hoogbejaarden op een wachtlijst voor een plek in een verpleeghuis, terwijl er ook geen verpleeghuisplekken bij worden gebouwd. Die mensen liggen daardoor te lang uitbehandeld op een ziekenhuisbed, waardoor er geen plaats is voor de mensen die geopereerd zijn om daarna ook nog een aantal dagen in het ziekenhuis te zijn en ze dus naar huis worden gestuurd. Vervolgens worden ze weer opgenomen met complicaties en neemt het aantal heropnames toe. Ook zie ik dat zorgmedewerkers de zorg verlaten, dat er dus hele grote personeelstekorten zijn. Er is wel looncompensatie, maar dat is niet genoeg om ook de inflatie te compenseren. Op een gegeven moment loont dus het lonken van andere bedrijven waar deze mensen kunnen gaan werken, helemaal in de lagere inkomens, bij de verzorgers. Dat is in een notendop het verhaal over hoe de zorg op instorten staat. Daar ben ik wel echt oprecht boos over, omdat ik het kabinet niet in de benen zie komen om tot een oplossing te komen en dat baart me zorgen, want uiteindelijk wordt iedereen ziek en een zorgvrager. Gezondheid is het grootste bezit, dat realiseren mensen zich meestal pas als het aan de orde is.”
Onlangs was het debat over het OVV-rapport. Kunt u vertellen wat voor u de meest opvallende zaken daaruit zijn?
“Het OVV-rapport (rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over de situatie rondom corona, red.) is een jaar geleden natuurlijk best zwaar gevallen. Nu is het debat geweest en er zijn door de OVV best flinke kritiekpunten geuit aan het kabinet, vooral over de eerste beginperiode van de crisis. Die kritiekpunten gaan dan het meest over beschermingsmiddelen die de zorgmedewerkers in de ziekenhuizen wel kregen, maar de medewerkers in de verpleeghuizen en de gehandicaptenzorg en thuiszorg niet. Ik vind dat er een onterecht onderscheid gemaakt is, er zijn in die periode in totaal 13 zorgmedewerkers overleden en een heel aantal kampt met long COVID, sommige zijn zelfs arbeidsongeschikt geworden. De OVV heeft dat heel goed en heel precies blootgelegd, ook dat het OMT in haar adviezen niet alleen medisch wetenschappelijk onderbouwde adviezen gaf, maar er schaarste in meenam. Er werd gedaan alsof beschermingsmiddelen niet nodig waren in verpleeghuizen en gehandicapteninstellingen, maar er werd die mensen niet eerlijk gezegd dat schaarste ook werd meegewogen in dat oordeel. Dat is gewoon een probleem geweest waardoor de gezondheid van mensen op het spel is gezet. En in het debat zei de minister-president dat hij het rapport direct onderschrijft, maar als je dan vraagt wat de consequentie is van die conclusie over de beschermingsmiddelen, dan zegt hij, dat was niet aan de orde. En dat vind ik echt problematisch, dat Rutte altijd maar zegt we hebben vast heel veel fouten gemaakt en dat komt vast naar voren in de evaluaties en dan kómen er fouten naar voren in de evaluaties en dan zegt hij dat het niet zo is. Hij geeft eigenlijk nooit toe en dan komt er ook geen erkenning of excuses richting die zorgmedewerkers. En dat vind ik echt heel erg.”
De Sywert van Lienden deal is ook een kwestie waar u uw inbreng over heeft gehad, denkt u dat de onderste steen in die zaak al naar boven is gekomen?
“De onderste steen is wel boven, maar er ligt nog een kiezeltje onder de grond. Heel veel over die deal is bekend, wat er is gedeeld in de mails, dingen die zijn vastgesteld, sms’jes, chatberichten, alles. De overheid is verantwoordelijk voor die deal, voor het sluiten ervan en ook voor het verloren gaan van 100 miljoen euro. Want het was allemaal niet nodig omdat het Landelijk consortium hulpmiddelen de boel op orde had, via leveranciers die betrouwbaar waren, die konden leveren en dat eigenlijk ook al hadden aangetoond. Wat nog niet duidelijk is, is op basis waarvan Van Lienden, Damme en Van Gestel op de avond van 12 april al weten dat ze miljonair gaan worden, dat vieren ze dan namelijk. Er moet nog boven water komen op basis van welk contact ze dat miljonairsfeestje vierden. Daarom gaan we de tweede termijn van dat debat nog hebben op een later moment.”
Hoe was het om Sywert van der Lienden in de Tweede Kamer te zien? Er circuleert een filmpje waarin u daarop reageert.
“Goed dat je ernaar vraagt, want dat filmpje wordt wel een beetje vreemd geïnterpreteerd door sommige mensen, die denken dat ik wel gedaan zou willen hebben wat hij heeft gedaan. Wij debatteren in de Tweede Kamer altijd over groepen mensen, belangen van groepen, maar eigenlijk nooit over een enkel persoon. Van Lienden stapte binnen bij de start van het debat en ik dacht eerst, wat krijgen we nou, wat doet hij hier? En later dacht ik, als het debat over mij zou gaan, dan zou ik er misschien ook wel naartoe gaan. En dat bedoelde ik natuurlijk, niet dat ik het goed vind dat die man door te pushen en de hele boel overhoop te gooien een paar miljoen los gepeuterd heeft. Daar heb ik natuurlijk geen respect voor. Maar hij zat er wel en wat je daar ook van vindt, ik vond dat wel wat hebben. Hij was op een gegeven moment heel vervelend, hij ging schudden met zijn hoofd en knikken bij alles waar hij het wel en niet mee eens was, hij zat allemaal gebaren te maken. Dit gaat nog een vervolg krijgen in de tweede termijn, we gaan zien hoe het dan gaat.”
Denkt u dat het geld van die deal nog allemaal terug gehaald kan worden?
“Ik denk dat dat een hele lastige zaak wordt. Natuurlijk moet het geld terug, want het is onvrijwillig afgedragen belastinggeld, maar hij heeft de deal gesloten met constant twee VWS-ambtenaren aan zijn zij, VWS wilde dat die deal er kwam. Ik weet dus niet of we dat geld ooit nog terug zien. Maar als we het niet terugzien, dan is dat weer een extra bewijs voor het feit dat VWS verantwoordelijk is geweest en ook met de vingers tussen de deur zit hier.”
Er zijn eindeloos veel problemen in de zorg. We kunnen in dit interview niet alle aspecten bespreken, maar wat zijn de belangrijkste dossiers waar u zich de komende tijd in zal blijven vastbijten?
“Ik heb een thema gekozen afgelopen begroting, en dat gaat over dat ik graag wil dat we op een andere manier gaan kijken naar wat de zorg kost. Dat we het niet meer leggen langs de lat van wat kunnen we schrappen aan zorg en wat levert dat aan besparing op, maar dat we kijken welke veranderingen de zorg beter en daardoor goedkoper maken. Er zijn bijvoorbeeld innovaties in de ziekenhuiszorg die bepaalde behandelingen veel minder invasief en veel goedkoper maken. En bevolkingsonderzoeken zoals kankerscreenings zijn enorm belangrijk. Vroege opsporing zorgt niet alleen dat mensen overleven, maar voorkomt ook dat iemand een duurdere patiënt wordt. Een doorn in het oog is voor mij ook het eigen risico, dat zorgt ervoor dat mensen zorg mijden. Een specialist schrijft bijvoorbeeld medicatie voor die hij noodzakelijk vindt en waarvan we weten dat de patiënt zieker wordt en meer zorg nodig heeft als hij die medicatie niet neemt. Als je daar eigen risico voor rekent en de patiënt kan dat niet kan betalen en neemt dus die medicatie niet, dan ben je als overheid gewoon heel dom bezig. Dan ben je duurdere patiënten aan het creëren. Er zijn ook in het land echt organisaties die het hartstikke goed doen, zoals Buurtzorg Nederland. Zij werken op een andere manier, met kleine zelfsturende teams, waardoor er veel minder uren hoeven te worden gemaakt, het over minder schijven gaat, de patiënt tevreden is en we met zijn allen dus ook geld overhouden, of tijd overhouden om meer zorgvragers in behandeling te nemen. Dat is wat de zorg beter maakt en goedkoper tegelijkertijd, niet wat het kabinet doet. Dat is voor mij echt een dagelijkse strijd. Ik hoop dat als ik het maar blijf herhalen, dat op een gegeven moment het kwartje valt, om het ook op die manier te gaan doen.”
Hoe kijkt u tegen het integraal zorgakkoord aan?
“Het integraal zorgakkoord is niet doorgerekend en het is natuurlijk de opvolger van eerdere hoofdlijnenakkoorden geworden. De bedoeling van zo’n hoofdlijnenakkoord is dat er miljarden bespaard worden. In de periode 2012/2017 was het een besparing van bijna 10 miljard euro en niemand had het idee dat ze iets misten, maar het Centraal Planbureau heeft met het laatste regeerakkoord becijferd dat nog een keer zo’n hoofdlijnenakkoord ten koste zal gaan van de kwaliteit en beschikbaarheid van zorg. Men doet alsof alles er beter op wordt, maar ze zijn niet eerlijk over de bezuinigingen die hieruit voortkomen en ze rekenen het ook niet door. Uiteindelijk weten we dat het er allemaal veel slechter op gaat worden en zogenaamd is het nu goed omdat iedereen zijn handtekening eronder staat. Iedereen zijn handtekening staat dus wat mij betreft onder de ondergang. Dat vind ik gewoon heel erg verdrietig, want dat is uiteindelijk de zorg van ons allemaal. Waar ik al mee begon, op een dag worden we allemaal zorgvrager.”
Het personeelstekort in de zorg is ook wel een belangrijk punt waar we niet aan voorbij kunnen gaan. We hebben het al over de werkdruk gehad, maar ook met de inflatie wordt de zorg keihard geraakt. Een deel van het zorgpersoneel komt niet rond, hoe zorgelijk is dat in uw visie?
“Wij vinden sowieso als het gaat om inkomen, dat er minimaal een dekkende inflatiecorrectie moet zijn. En als je bijvoorbeeld kijkt naar startsalarissen, waarom verdient dan iemand die de pabo heeft gedaan €520 meer per maand dan iemand die hbo-V heeft gedaan? Het zijn allebei schoolverlaters, waarom is dat verschil zo groot, dat vind ik niet terecht. Dat soort dingen moeten gelijk getrokken worden. Als het gaat om de personeelstekorten, dat is het allergrootste probleem in de zorg, want zonder zorgverleners geen zorg, maar het is ook een heel goed oplosbaar probleem. Gemiddeld zijn zorgmedewerkers 40% van hun tijd kwijt aan administratie. Als je dat weet te halveren door bijvoorbeeld administratie te automatiseren of af te schaffen, dan heb je duurzaam geen personeelstekort meer. Door op een andere manier te werken blijven er heel veel zorguren over en kunnen veel meer mensen worden geholpen.”
Ik heb een tijd geleden ook Caroline van de Plas geïnterviewd, zij had nog een vraag voor u. Hoe houd je het vol om al meer dan 16 jaar te proberen de zorg te verbeteren en nog steeds tegen muren op te lopen.
“Aanstaande 20 maart ben ik 20 jaar volksvertegenwoordiger en het valt inderdaad niet mee om steeds tegen muren op te lopen. Maar als ik dan de reacties zie van mensen op bijvoorbeeld zo’n filmpje waarin ik boos werd over het feit dat Rutte niet wilde erkennen dat er fouten zijn gemaakt met de beschermingsmiddelen in de coronacrisis, dat ze dan zeggen ‘you go girl’ en ‘dit hebben we nodig’ en ‘werd er maar naar je geluisterd’, dat geeft mij dan weer energie. Op maandag ga ik altijd op werkbezoek langs ziekenhuizen en zorginstellingen en dat geeft ook altijd heel veel inspiratie en nieuwe energie om door te gaan en ook het idee dat ik gelijk heb. We hebben niets aan het beleid wat wordt gevoerd. De zorg loopt helemaal vast, dus we moeten er op een andere manier naar gaan kijken. Daar hou ik me aan vast.”
Ik ben wel benieuwd naar de hoogte- en dieptepunten van uw volksvertegenwoordiger zijn?
“Een hoogtepunt vind ik altijd verkiezingstijd, omdat we dan nog meer op werkbezoek gaan en dan ook de markt opgaan. Als ik dan naast Geert loop, dat is fantastisch, hij wordt onthaald alsof hij een popster is. De PVV is de grootste oppositiepartij, maar we hebben heel veel te maken met cancel culture en soms krijgt dat je wel eens te pakken. Maar als we dan over de markt gaan, dan merk je dat mensen hun vertrouwen in je stellen en dan besef je hoe blij mensen zijn met de volksvertegenwoordigers van de PVV. Dieptepunten dat zijn de momenten dat je het weer niet voor elkaar krijgt, weer nul op rekest krijgt, weer vervelende antwoorden op je vragen krijgt, weer te maken krijgt met een bewindspersoon die ontkent wat er mis is gegaan. Daar moet je iedere keer overheen stappen en iedere keer nieuwe energie en je mindset terugkrijgen om weer in te zien waarom je hier bent.”
Er zijn journalisten die echt ageren tegen uw politieke beweging, maar er zijn ook media zoals Ongehoord Nederland die u juist anders bekijken. Hoe is uw verhouding met de media?
“Wij zijn de grootste oppositiepartij en dat zou eigenlijk betekenen dat op het moment dat er een item wordt gemaakt waarbij de reacties van de Kamerleden worden opgehaald, dat de PVV er altijd bij zou moeten zijn. Dat is dus niet het geval en dat vind ik jammer. Wij zijn de derde partij van het land, wij vertegenwoordigen een heel groot deel van de volwassen Nederlanders en die verdienen het wel dat ze ook de opvatting van hun Kamerleden horen. Dus ik vind dat daar wel een wat betere verhouding in zou mogen zitten, maar voor de rest heb ik een prima verstandhouding met de media. Ik kom wel meer voor mezelf op als er ergens iets wordt geschreven wat gewoon echt niet waar is. Dan zeg ik er tegenwoordig wel wat van, want er zijn heel veel mensen die dat soort dingen voor waar aannemen. Maar je kunt er ook niet altijd tegenop. Er zitten een stel idioten in de samenleving, die maar gewoon van alles het internet op gooien. We leven in een hele vreemde tijd.”
De Provinciale Statenverkiezingen zijn in aantocht. Er is veel versplintering in de politiek, dus er is genoeg te kiezen. Hoe ziet u de kansen voor de PVV voor de aankomende verkiezingen?
“Er is onlangs een peiling van Maurice de Hond geweest, die aangaf dat we hele goede resultaten zouden halen. Ik hoop dat dat zo is. Ik zou zeggen, stem op de PVV. En stem je niet op ons, dan zeker niet op de coalitie gekoppeld met PvdA en GroenLinks, want dan blijft het kabinet zitten en dan komt ook de pensioenwet door de Eerste Kamer. En als mensen dat willen stoppen, dan moeten ze dus in ieder geval niet op de coalitie, PvdA en GroenLinks stemmen, voor de rest op iedereen anders wel.”