Zot dat taakstrafverbod!
Dinsdag 2 februari 2021 is de wet uitbreiding taakstrafverbod aangenomen door de Tweede Kamer. Aan geweldplegers tegen personen met een publieke taak mag geen taakstraf meer worden opgelegd als het aan de Tweede Kamer ligt. Met deze wet wordt het huidige taakstrafverbod zoals dat is neergelegd in artikel 22b Sr uitgebreid.
Sander Dekker, de Minister voor Rechtsbescherming plaatste meteen een stoere, populistische tekst op Twitter: “Lik op stuk. Geen geldboete, geen taakstraf, maar de bak in! Vandaag heeft de Tweede Kamer ingestemd met het wetsvoorstel Taakstrafverbod. Een belangrijke stap om ervoor te zorgen dat geweld tegen agenten en hulpverleners passend wordt bestraft.”.
Zorgwekkend is het onterechte beeld dat Dekker schetst over rechters. Dekker impliceert dat rechters geweldplegers tegen personen met een publieke taak kennelijk niet passend bestraffen. Verontrustend is het gemak waarmee Dekker de adviezen en meningen van deskundigen naast zich neerlegt en een wet doordrukt die enkel negatieve gevolgen kent.
Een taakstrafverbod wordt door verschillende deskundigen sterk afgeraden. Zo heeft de reclassering Dekker geadviseerd om het taakstrafverbod niet uit te breiden. Ook leden van het OM en rechters hebben uitgesproken faliekant tegen het wetsvoorstel te zijn. En waardoor komt dit?
- Rechter levert maatwerk
Geen strafzaak is hetzelfde en geen verdachte is gelijk. De rechter moet de ruimte houden om maatwerk te leveren en alle omstandigheden van het geval mee te wegen bij het opleggen van een straf. Wanneer een rechter verplicht wordt om een onvoorwaardelijke gevangenisstraf op te leggen, zal aan veel belangrijke omstandigheden geen recht meer worden gedaan. De aanleiding van het plegen van het strafbare feit, de gevolgen daarvan voor zowel het slachtoffer als de dader en het (ontbreken van) een strafblad kunnen aanleiding geven om een andere strafmodaliteit toe te passen dan de onvoorwaardelijke gevangenisstraf.
Daarnaast mogen wij vertrouwen op de deskundigheid van rechters. Wanneer de zaak hiertoe volgens hen aanleiding geeft, zullen rechters forse straffen opleggen. Ik verwijs in dit licht naar zeer recente uitspraken waarin personen die betrokken zijn geweest bij rellen werden bestraft met forse onvoorwaardelijke gevangenisstraffen.
- Het doel van straffen
Het opleggen van een straf kent meerdere doeleinden. Een doel van een straf is vergelding. Wie een strafbaar feit heeft begaan moet daarvoor in beginsel bestraft worden. Hij of zij moet voelen dat het gedrag niet wordt getolereerd en het slachtoffer verdient genoegdoening. Daarnaast heeft een straf een afschrikwekkend effect en beoogt het de samenleving te beschermen.
Naast bovengenoemde doelen wenst een rechter met het opleggen van een straf recidive te voorkomen. Afhankelijk van de persoonlijke omstandigheden van de dader proberen rechters een straf te vinden die ertoe bijdraagt dat de dader niet nogmaals strafbare feiten pleegt. In feite worden met dit doel twee vliegen in één klap gevangen. Het voorkomen van recidive beschermt de samenleving tegen strafbare feiten in de toekomst. In de praktijk laat de rechter zich vaak adviseren door de reclassering. De reclassering doet onderzoek op welke wijze herhaling kan worden voorkomen. Een rechter kan verschillende straffen opleggen en combineren. Zo kan een rechter besluiten een onvoorwaardelijke straf op te leggen, maar er kan ook worden gekozen voor een (deels) voorwaardelijke straf. Hierbij kan de nadruk worden gelegd op de hulpverlening. Als bijzondere voorwaarde kan bijvoorbeeld worden opgelegd dat een dader een agressietraining moet volgen, zich moet laten opnemen in een kliniek of gedurende een proeftijd begeleid moet worden door de reclassering. Met deze voorwaarden wordt geprobeerd om te voorkomen dat een persoon recidiveert.
- Onterecht beeld over de taakstraf
Een werkstraf is een bewezen effectievere straf dan een kortdurende gevangenisstraf. De dader krijgt dagbesteding, moet werken in de openbaarheid en maakt zich nuttig in en voor de maatschappij. De reclassering is verantwoordelijk voor het toezicht op het uitvoeren van de werkstraf. Wanneer de reclassering bemerkt dat een werkgestrafte de afspraken niet nakomt, dan meldt de reclassering dit aan het OM. Het OM kan vervolgens besluiten om de werkstraf om te zetten naar een gevangenisstraf. Op deze manier kan een werkgestrafte niet onder de straf uit. De reclassering heeft beschreven dat ruim 30.000 mensen een taakstraf opgelegd hebben gekregen in 2018. De taakstraf werd positief afgerond door 86% van de veroordeelden. Voorts is bewezen dat personen aan wie een werkstaf is opgelegd 47% minder vaak opnieuw de fout in gaan dan personen aan wie een kortdurende onvoorwaardelijke gevangenisstraf is opgelegd.
Conclusie
Wetgeving dient tot stand te komen op basis van weloverwogen, gefundeerde adviezen van deskundigen. Het is de taak van de minister om de nuance te leggen waar nodig en de samenleving te voorzien van juiste en volledige informatie. Het uitbreiden van het taakstrafverbod kent alleen maar negatieve gevolgen en draagt niet bij aan het verbeteren van onze rechtsstaat. Rechters worden beperkt in de vrijheid om maatwerk te leveren en het opleggen van effectieve straffen, terwijl uit de praktijk blijkt dat rechters wel degelijk forse straffen opleggen wanneer daartoe aanleiding bestaat.
Wetgeving dient niet tot stand te komen op basis van het onderbuikgevoel van de maatschappij en de wens om meer stemmers te verkrijgen. De rechtsstaat is geen stoelendans: de rechter spreekt recht en beoordeelt welke straf passend is. Dat is een stoel waarop geen plaats is voor de politiek.