De top 5 vooroordelen over strafrechtadvocaten
Foto: Prisca Visser
Je bent niet de enige die bij de strafrechtadvocatuur aan de vele juridische series denkt die Netflix rijk is. Zeer weinig mensen hebben ooit in real life meegemaakt hoe een advocaat een zaak bepleit en weten hoe de dagen van een strafrechtadvocaat er daadwerkelijk uitzien. Het is je dan ook niet kwalijk te nemen als je denkt dat strafrechtadvocaten de gehele dag in een Porsche rondrijden en in de rechtszaal op driftige wijze de ene na de andere vrijspraak bepleiten. Misschien denk je zelfs wel dat ze daarbij te pas en te onpas het woord objection roepen en tussendoor de rechter in kwestie omkopen door hem op kreeft te trakteren tijdens een zakelijke lunch. De waarheid over het dagelijks leven van een strafrechtadvocaat ligt echter (nét) iets genuanceerder. Wat zijn de 5 grootste vooroordelen die bestaan over strafrechtadvocaten, en zijn die nu terecht of niet?
- Je verdedigt een verschrikkelijke daad
“Waar is je geweten als je een pedofiel verdedigt en hoe kun je nou pleiten voor een lagere straf voor een moordenaar?”. Een van de vooroordelen over strafrechtadvocaten is dat ze een gruwelijke daad verdedigen en (om die reden) menen dat het de dader zijn goed recht was deze te plegen. Eén ding is echter heel belangrijk om te beseffen, namelijk dat er een groot verschil bestaat tussen het verdedigen van de dader (of beter nog: de verdachte) en het verdedigen van de daad. Een strafrechtadvocaat doet enkel en alleen het eerste. Een klassiek voorbeeld hierbij is de dakloze die uit hongersnood een half brood jat bij de supermarkt. De daad diefstal is fout en blijft fout, maar desondanks begrijpen al meer mensen dat het redelijker is om de dakloze (de dader) te verdedigen en voor een minder hoge straf dan gewoonlijk te pleiten. Dat een advocaat deze dader verdedigt, impliceert enkel dat hij een passende afdoening wenst en niet dat hij vindt dat diefstal door de beugel kan. Een ander voorbeeld is de vrouw die haar verkrachter naderhand opzoekt en zwaar mishandelt. Zware mishandeling is strafbaar, maar is haar handelen niet enigszins te verklaren? Een strafrechtadvocaat verdedigt dus geen verschrikkelijke daad, maar enkel en alleen de dader. Die – let op! – totdat hij is veroordeelt bovendien nog enkel een verdachte is. Eerst moet nog worden bewezen dat hij of zij de daad ook werkelijk heeft gepleegd. En een onschuldige verdedigen, tja, daar heeft dan toch iedereen wel begrip voor.
- Je kent de wetten uit je hoofd
Het begint al bij de keuze voor de studie Rechtsgeleerdheid. De eerstvolgende verjaardag luister je naar vrienden en familie die het een zware en dappere keuze vinden om al die wetboeken uit je hoofd te leren. En wanneer je uiteindelijk advocaat bent, wordt er van je verwacht dat je tijdens het kerstdiner een volledig mondeling adviesrapport uit kunt brengen over de meest gedetailleerde situaties van je familieleden. Wat betreft dit vooroordeel is het wellicht handig om te weten dat de weg naar de advocatuur niet grotendeels bestaat uit het in je hoofd stampen van wetten. Er wordt namelijk helemaal niet van een strafrechtadvocaat verwacht dat hij alle regels op kan dreunen. Het belangrijkste is dat je het systeem van het rechtsstelsel kent, weet waar je moet zoeken en dat je rechterlijke uitspraken kunt uitleggen en interpreteren. Enige basiskennis van de geldende wetten en regels is natuurlijk wel vereist, maar dat komt eigenlijk vanzelf met het ontwikkelen van de zojuist genoemde kennis en vaardigheden. Helaas heeft niet iedere strafrechtadvocaat het indrukwekkende fotografisch geheugen van Mike Ross en zoeken we geregeld de inhoud van verschillende wetten op. Iets waar het werk van een strafrechtadvocaat eigenlijk alleen maar secuurder, gedetailleerder en aldus beter van wordt. Wist je trouwens dat iedere burger geacht wordt de wet te kennen en dat het argument “ik wist niet dat dit niet mocht” in feite nooit opgaat?
- Je verdient veel en leidt een luxe leven
Gelukkig hoef ik niet iedere week droog brood te eten, maar een vetpot? Dat is het ook weer niet. Waar advocaten die gespecialiseerd zijn in belasting- en ondernemingsrecht veelal kapitaalkrachtige cliënten hebben en een bijzonder hoog uurloon vragen, ligt dat voor strafrechtadvocaten net wat anders. Wanneer een cliënt een jaarinkomen heeft dat onder een bepaalde grens ligt wordt de advocaat voor verreweg het grootste gedeelte door de staat betaald. Het zal voor zich spreken dat een advocaat aan de staat niet ieder gewenst uurloon in rekening kan brengen, dus deze tarieven zijn vooraf vastgesteld. Sommige strafrechtkantoren werken weinig met deze zogeheten toevoegingen. Kantoren die voornamelijk actief zijn in het financieel economisch strafrecht (witwassen, fraude en aandelenmanipulatie bijvoorbeeld) hebben hier minder mee van doen en verdienen dus over het algemeen meer. Het gros van de strafrechtkantoren doet echter verreweg het grootste gedeelte van de zaken op basis van toevoeging. Mijn uurtarief is € 190 ex btw per uur. Maar het is (helaas) een illusie dat ik dat ook daadwerkelijk ieder uur verdien. De minimumsalarissen van startende advocaten zijn overigens gewoon op internet te vinden mocht je geïnteresseerd zijn in de exacte cijfers.
- Je staat hele dagen in de rechtbank
“Een advocaat staat hele dagen driftige betogen te houden in de rechtbank, toch?” Het idee bestaat dat strafrechtadvocaten dag in dag uit hun cliënten verdedigen in de rechtszaal. Dat gaat in werkelijkheid toch net wat anders. Een groot deel van het werk van een strafrechtadvocaat is ten eerste schriftelijk. Ik besteed heel veel uren aan dossierstudie en aan het schrijven van pleitnota’s en andere juridische stukken. Een ander deel bestaat uit het bezoeken van gedetineerde cliënten, besprekingen op kantoor met niet-gedetineerde cliënten, en natuurlijk acquisitie en administratie. Ook belangrijk om te weten is dat de hoeveelheid zaken die je daadwerkelijk in de rechtszaal bepleit erg afhankelijk is van het rechtsgebied waar je als strafrechtadvocaat in werkt. Als strafrechtadvocaat met een eigen (commuun) kantoor sta ik redelijk veel voor de rechter. Niet iedere dag, maar wel bijna. Het precieze aantal rechtszaken dat ik in de rechtbank bepleit varieert van 2 tot 10 zittingen per week. En dat varieert dan weer van zittingen van een half uur tot een zitting van enkele dagen.
- Je zorgt ervoor dat schuldigen vrijuit gaan
Een laatste vooroordeel over strafrechtadvocaten is dat ze ervoor zorgen dat schuldigen vrijuit gaan. Ze zouden, in de wetenschap dat hun cliënt iets verschrikkelijks gedaan heeft, alsnog altijd pleiten voor vrijspraak. Waar velen echter niet bij nadenken is dat een strafrechtadvocaat, net als de rest van de maatschappij, ten eerste nooit zeker weet of een verdachte écht schuldig is. Zelfs als een verdachte vertrouwelijk bij zijn advocaat bekent het feit gepleegd te hebben, hoeft zijn schuld niet vast te staan. Wellicht wil hij een geliefde beschermen, is hij psychisch niet in orde of denkt hij sneller van het gedoe af te zijn wanneer hij een bekennende verklaring aflegt. Ten tweede pleit een strafrechtadvocaat echt niet altijd voor vrijspraak. Als het bewijs ervan afdruipt is het (uiteraard na overleg met de cliënt) soms beter voor strafvermindering te gaan. Tot slot is een verdachte onschuldig tot het tegendeel bewezen is. Niet alleen omdat we dat met z’n allen afgesproken hebben, maar ook omdat niemand anders dan een rechter dat kan en mag bepalen. Wanneer een rechter beslist tot vrijspraak is er simpelweg onvoldoende wettig en overtuigend bewijs dat de persoon in kwestie het feit gepleegd heeft. In dat geval kan de rechter niet anders dan vrijspreken. En dat is maar goed ook. Het tegenovergestelde zou betekenen dat iedereen die als verdachte is aangemerkt ook daadwerkelijk wordt veroordeeld. En dat is natuurlijk écht enorm gevaarlijk.
Kortom, hoeveel van de vooroordelen over strafrechtadvocaten zijn nou eigenlijk waar? Dat we een verschrikkelijke daad verdedigen en dat we ervoor zorgen dat schuldigen vrijuit gaan, dat zijn onterechte vooroordelen. Dat we veel verdienen, in een Porsche rijden, en een luxe leven leiden gaat voor een groot deel van de strafrechtadvocaten niet op (maar is natuurlijk wel mogelijk – ik hou hoop 😉). En tot slot zijn twee vooroordelen gedeeltelijk terecht. Zo kennen we de wet maar natuurlijk niet álle wetten uit ons hoofd en staan we regelmatig (maar niet dag in dag uit) in de rechtbank te pleiten.
#factsbeforefeelings, zo schrijf ik vaak op mijn Instagram-account. En zo zie je maar dat dat ook in dit geval weer opgaat!